با وجود نور است که پدیده های خلقت برای انسان قابل رؤیت می شوند. بدون نور چیزی دیده نمی شود. با تغییر شدت رنگ یا جهت نور ِ اشیاء اطراف ما تغییر می کنند. اشيا بر حسب جنس و نوع سطوحي كه دارند وقتي در مسير تابش نور قرار مي گيرند يا نور را جذب مي كنند، يا نور از آنها عبور مي كند و يا نور را باز مي تابانند؛ به همين سبب اجسام به (كدر)، (نيمه شفاف) و (شفاف) تقسيم مي شوند. همين ويژگي دربارة رنگ اشيا و اجسام وجود دارد.
نور و سایه در هنر و طراحی
با توجه به اهمیت و ابعاد چند بعدی اثرات نور و سایه آیا نحوة استفاده از نور وسایه در همة هنرها یکسان است؟ چه تفاوتی میان استفاده از نور و سایه در معماری داخلی با نور در نقاشی، نور در عکاسی، نور در تئاتر و نور در تصویر متحرک وجود دارد؟
نور چه تأثیری بر انتخاب مصالح، رنگ و بافت محصولات طراحی صنعتی دارد؟
در عکاسی به کارگیری درست نور به اندازة ترکیب بندی اهمیت دارد. برای مثال ( نوربالا) که درست میان روز می تابد، برای عکاسی از صورت، نور خوبی نیست زیرا سایه می اندازد؛درحالیکه (نور جانبی) درهنگام صبح یا غروب بسیار شاعرانه است و سایه روشن های زیبایی ایجاد می کند. با (نور زمینه) مانند تصویر یک منظره در حالت غروب میتوان تصاویر نمایشی زیبایی گرفت.
برای عکاسی در شب و عکاسی با استفاده از نور مصنوعی یا عکاسی در سرعت بالا و ... نیزباید ملاحظات هرکدام رعایت شود. در عکاسی باید با توجه به تغییرات نور با برنامه ای از پیش تعیین شده اقدام نمود. نور در عکاسی علاوه بر آشکار ساختن سوژه سه کاربرد مهم دارد: نشان دادن عمق و حجم، حالت دادن به عکس، و ایجاد طرح های سیاه و سفید که بسته به جهت شدت نور، کیفیت آنها متفاوت است.
ما بخش قابل ملاحظه ای از ساعات شبانه روز را در فضاهای داخلی سپری می کنیم. کیفیت زندگی ما باکیفیت این فضاها بستگی پیدا می کند. در معماری داخلی، نور اصلی ترین عامل کیفیت، پویایی و سرزندگی فضای معماری است نور هم ازنظر مفاهیم کیفی، سمبلیک و زیبایی شناختی و هم از نظر کارکرد عملی از جایگاه ویژه ای در میان عناصر تشکیل دهنده و فضای معماری برخوردار است.
بدون نور هیچ فرم، رنگ یا بافتی وجود ندارد اولین وظیفه ی نور روشن کردن فضا و فرم های ساختمانی است تا امکان زندگی، حرکت و فعالیت را برای استفاده کننده فراهم آورد و بتواند با سهولت، سرعت و دقت به انجام امور روزمره بپردازد. در طراحی معماری سعی می شود از نور طبیعی روز، حداکثر استفادة ممکن به عمل آید و از نور مصنوعی به عنوان مکمل در ساعات دیگر شبانه روز استفاده شود.
نورپردازی فضا با توجه به ویژگی های معماری فضا، نیاز استفاده کننده و ایجاد کیفیت بصری مناسب در فضا انجام می گیرد. اجسام نورانی و روشن، به طور طبیعی توجه ما را به خود جلب می کنند.این اصول کاربرد زیادی در نورپردازی فضاهای داخلی مثلا موزه ها و مراکزتجاری دارند.
اگر به منظرة ساحل دریا در هنگام طلوع یا غروب و نیز وسط روز توجه کنید تفاوت به خوبی قابل درک است. نور و سایه درهنرهای نمایشی نقش تعیین کننده ای دارند. نور و سایه در سینما نه تنها عامل انتقال مفاهیم والا و زیبایی شناختی است؛ بلکه عامل ایجاد حالات عاطفی- احساسی متفاوت مانند ترس، امید، سرور، وحشت، اجبار و... است.
طراحی با استفاده از نور و سایه
طراحان علاوه بر خط، برای نمایش اشیا و رنگ سطوح آنها از سایه روشن نیز استفاده می کنند. یعنی انواع خاکستری را جایگزین رنگ کرده و رنگ ها با توجه به درجة تیرگی و روشنی آنها نشان می دهند.
استفاده از تضاد سطوح تیره و روشن، جذابیت کار را بیشتر می کند. سطوح خاکستری مشابه، حالت محو و ملایمی در کار ایجاد کرده و در کار ایجاد تحرک می کند و چشم بیننده را از یک بخش طرح به بخش دیگر آن هدایت می کند.
نمایش حجم اشیاء به کمک سایه روشن به سه عامل بستگی دارد: الف) نوع فرم و آشنایی با نحوة نورگیری احجام
ب) معادل سازی رنگ ها با درجات خاکستری
ج) ایجاد تن های متفاوت و متنوع خاکستری با استفاده از ابزارهای طراحی
