نمایش حجم اشیا بسته به نوع فرم و نحوة تابش نور، متفاوت است زاویة تابش نور، برجستگی ها و فرورفتگی احجام را نمایان می کند و بدون سایه روشن حجم اشیای سطح به نظر می رسد. برای تشخیص بهتر درجات خاکستری، میتوان با چشم نیمه باز به احجام نگاه کرد برای نمایش احجام، حداقل از سه درجة خاکستری استفاده می شود.
معادل سازی رنگ ها با درجات خاکستری
اگرچه تصور جهان بدون رنگ ناممکن است؛ طراحان با جایگزین کردن درجات خاکستری به جای رنگ ها، موضوعات مختلف را نمایش می دهند. ُتن خاکستری هر رنگ یکی از مباحث مهم در طراحی با تشخیص سایه روشن است سایه روشن ها درواقع ارزش خاکستری با تیرگی و روشنی رنگ ها را نمایش می دهند ارزش خاکستری ها، به رنگ، موضوع، میزان تابش نور، جنس و بافت اشیا بستگی دارد. در معادل سازی رنگ های اصلی با جدول خاکستری (تنهای خاکستری از سفید تا سیاه) زرداصلی معادل روشن ترین و بنفش اصلی معادل تیره ترین درجات خاکستری هستند. تیرگی خاکستری میانه یا خنثی (که فاصله آن از سیاه و سفید به یک اندازه است) معادل تیرگی سبز و قرمز اصلی است. تشخیص درجه تیرگی و روشنی رنگ ها کار ساده ای نیست حساسیت طراح برای انتخاب خاکستری معادل رنگ ها به مرور افزایش می یابد با تمرین زیاد، ایجاد درجات خاکستری معادل هر رنگ آسان می شود. با استفاده از نوک یا پهنای مداد، زغال، گچ، آب مرکب و... میتوان انواع سطوح خاکستری را ایجاد کرد.
طراحی و ایجاد درجات خاکستری با مداد
مدادها ازنظر نرمی و سختی، میزان تیرگی با هم متفاوت اند مدادهای طراحی به سه گروه,HوBوHB دسته بندی می شوند مدادهای گروه B نرم وتیره هستند ودرجات خاکستری متنوعی به وجودمی آورند. با استفاده از پهنای مداد و با تنظیم میزان فشار دست می توان اقدام به ایجاد سطوح تیره وروشن دردرجات مختلف کردبسته به نوع مداد و نوع کاغذ کیفیت این سطوح متفاوت می شودبرای انجام کار طراحی میتوان طرح اولیه را باخطوط کمرنگ پیاده کردوسپس با استفاده ازپهنای مداد وبهره گیری ازتونالیته های مختلف خاکستری طرح راکامل کرد.
با استفاده از نوک مدادو ترسیم خطوط نزدیک به هم با فواصل یکسان و انواع هاشور نیز میتوان اقدام به طراحی سطوح تیره و روشن و درجات متفاوتی از انواع خاکستری نمود با تغییر میزان تیرگی و وزن خطوط و یا با تغییر فاصلة خطوط موازی ارزشهای متفاوت تیرگی و روشنی ایجاد کرده با ترکیب چند دسته خط موازی که در جهات مختلف ترسیم می شوند میتوان سطح تیره تری تولید کرد.
طراحی و ایجاد درجات خاکستری با زغال و گچ
مهمترین ویژگی زغال و گچ استفاده از پهنای آنها برای ایجاد سطوح بزرگ خاکستری با سرعت زیاد است برای ایجاد درجات متفاوتی از تیرگی علاوه بر میزان فضا، می توان چندین لایه را بر روی یک سطح تکرار کرد. عالوه بر پهنای زغال و گچ یا استفاده از نوک آنها می توان اقدام به ترسیم انواع خطوط با وزن و ضخامت های مختلف نمود با ترکیب متوازن سطوح و خطوط می توان از موضوعات مختلف طرح های خوبی تهیه کرد. قبل از کار طراحی، ترسیم انواع خطوط و سطوح تمرین کنید. هنگام طراحی از موضوعات گوناگون، ابتدا با اسکیس های کوچک و سریع، الگوی کادر بندی و بهترین ترکیب را انتخاب کنید سعی کنید ارتباط بین اشیای مختلف و بخش های مختلف ترکیب را درک کرده و آنها را در قالب نظم هندسی خلاصه کنید. به تعادل بین موضوع و زمینه توجه کنید آنگاه طرح را روی کاغذ اصلی و اندازه بزرگ پیاده کنید. و با استفاده از خطوط کمرنگ طرح های خود آغاز کرده و ابتدا تناسبات کلی طرح را مورد توجه قرار دهید. با تمرینات پی در پی موفق می شوید میان سطوح تیره و روشن تعادل ایجاد کنید.
طراحی و ایجاد سایه روشن با مرکب
درجات متنوع خاکستری را میتوان با آب و مرکب سیاه یا قهوه ای و قلم موی نرم ایجاد و روی سطح زمینه پیاده کرد . قلم مو را یک بار با نوک و بار دیگر با پهنا روی کاغذ بکشید. بافت و خط و سطح ایجادشده را مقایسه کنید با تمرین زیاد میتوانید به قلم مو تسلط پیداکرده و انواع خطوط و سطوح را ایجاد کنید کیفیت ترسیمات علاوه بر ترسیمات به میزان غلظت مرکب بافت کاغذ و حرکت دست بستگی دارد. هنگام کار با آب مرکب از تخته شاسی به صورت افقی یا با شیب کم استفاده کنید پاک کردن سطوح مرکبی از روی کاغذ مشکل است لبة تیغ برای تصحیح یا تغییرات جزئی مناسب است اما از روش شستشوی سطوح مرکبی نیز در صورت لزوم میتوان استفاده کرد رنگ خیس اضافی را می توان با دستمال یا پارچه نرم برداشته و لکة رنگ را با قلم موی شسته شده پخش کرد. در طراحی با آب مرکب پس از پیاده کردن کلیات طرح با خطوط خیلی کم رنگ بر روی زمینه طرح لایه ها به تدریج از کم رنگ به پررنگ کامل می شود پس از خشک شدن طرح مرحله قبلی، طراحی لایه های بصری ادامه می یابد لذا طراحی با آب مرکب نیاز به دقت و حوصله دارد.
میزان تیرگی رنگ ها را ابتدا درروی کاغذ کوچکی امتحان کنید تا پس از خشک شدن از درجة خاکستری آن اطمینان پیدا کنید. برای محو کردن خطوط که در فاصله لایه های مختلف ایجاد می شود از قلم موی خیس بدون مرکب استفاده میکنیم از آب مرکب در طراحی موضوعات مختلف استفاده میشود و با تمرین های پی درپی پیاده کردن لایه های آب مرکب از روشن به تیره روش های حرکت دست روش های ضربه زنی با قلم درجات مختلف برای تولید طرح های موردنظر آسان می شود .
