شکل ها یا هندسی و ساده هستند، مثل دایره، مثلث و چهار گوش و یا تلفیقی پیچیده و مرکب از شکل های ساده می باشند، مثل شکل های آلی موجودات زنده، سنگ ها و درختان. اشکال بصری ازترکیب یا تغییر شکل اشکال ساده هندسی پدید می آید و در هنرهای مختلف به کار گرفته می شوند. در طبیعت شکل های متنوع و زیادی وجود دارد که هر کدام به نحوی ذهن و احساسات ما را تحت تأثیر قرار می دهند. در هنرهای تجسمی نیز با تغییراتی که در یک ساده میتوان به وجود آورد شکل های جدیدی ساخته می شود:
الف) باحذف قسمت هایی از شکل میتوان به اشکال جدیدی دست یافت.
ب) با ترکیب، کنار هم قرار دادن و تکرار دو یا چند شکل ساده میتوان به شکل های جدید و بسیار متنوعی دست یافت که هر یک ماهیت مستقل و ویژه خود را داشته باشد.
ج) از طریق برش دادن و یا اصطلاحا شکستن اشکال ساده و ترکیب مجدد آن به صورت دیگر، شکل های تازه تر با حالت های بصری متنوع و خلاقانه تری به دست می آید که می تواند در هر کدام از رشته های هنری به تناسب مورد استفاده قرار گیرد.
حجم
در عالم خلقت، همة اشیای مادی دارای حجم هستند و بخشی از فضا را اشغال می کنند. احجام طبیعی گاهی مانند حجم برخی از درختان، میوه ها، تخم پرندگان نظم نسبی دارند و گاه مانند صخره ها و گیاهان و حیوانات غیر منظم هستند. در هنرها حجم یک عنصر بصری سه بعدی است که (فرم) اصلی ترین ویژگی آن است. فرم ویژه یک حجم شکل ظاهری و ساختار بصری آن را نشان می دهد که حاصل رابطة متقابل خطوط، اشکال، سطوح مرزی آن می باشد.
در معماری و مجسمه سازی طراحی صنعتی و سفالگری، حجم به عنوان عنصر سه بعدی میتواند توده ای توپرباشد که با ماده اشغال شده است و یا به صورت فضای خالی باشد که با سطوح محدود و تعریف شده است. مانند حجم يك اتاق كه مفهوم فضاي مثبت و منفي را نيز منتـقل مي كند.
حجم مجازی: با استفاده از ویژگی های زبان بصری، اتصال سنجیدة خطوط و تغییر شکل ها، احساسی ازعمق نمایی و توهم حجم و دوری و نزدیکی به وجودمی آید. لذا درهنرهای تجسمی، حجم ممکن است ملموس و مادی نباشد ولی از نظر بصری وجود داشته باشد که به آن حجم مجازی گفته می شود. مثلا زماني كه يك اتاق يا يك جعبه مقوايي يا يك توپ پلاستيكي را طراحي مي كنيم حجم مجازي را به نمايش گذاشته ايم. ثبت سه بعدی اشیا و طبیعت در عکاسی به واسطة وجود نور و سایه روشن صورت می گیرد. درحالی که با نوعی نورپردازی خاص میتوان برجستگی و فرورفتگی اجسام را از میان برد و آنها را به صورت دو ُبعدی و مسطح نمایش دادو یا در نمایش فرورفتگی و برجستگی آنها اغراق نمود.
حجم های پایه: همانطور که سه شکل دایره، مربع و مثلث به عنوان اشکال پایه برای سطح نام برده شدند، کره، مکعب و هرم را نیز میتوان به عنوان احجام هندسی پایه نام برد. این سه نوع حجم به طور کاملا منظم به ندرت در طبیعت دیده می شوند. اما به طور کلی همة حجم های طبیعت از ترکیب یا تغییر شکل این سه حجم پایه و هندسی به وجود می آیند. پس می توان گفت از چرخش مثلث به دور محور عمودی خود مخروط بدست می آید.از حرکت دورانی سطوح مربع و مستطیل استوانه و از چرخش دایره به دور محور قطری خود کره حاصل می شود. احجام گاهي به صورت نقش برجسته از يك سمت بسته و محدود بوده و گاهي مانند مجسمه ها حجم هاي كامل و قابل رؤيت از همة جهات هستند.
