فضای نشیمن خانوادگی ( خصوصی ) ، آشپزخانه و غذاخوری خانوادگی در این عرصه قرار دارد .
این عرصه مهم ترین بخش خانه بوده که بسیاری از فعالیت‌های جمعی از اعضای خانواده در آن رخ می‌دهد . در این عرصه افراد راحت و خودمانی هستند .
تشخیص فضاهایی که در این عرصه قرار می گیرند و سعی در ساماندهی مناسب آنها ، شرایط خوبی را برای دور هم جمع شدن و فعالیتهایی نظیر گفت و گو ، تماشای تلویزیون ، مطالعه ، بازی و غیره فراهم میکند . خوب است که بهترین موقعیت به آن اختصاص یابد و از مناظر مناسب و شرایط خوب جوی و آفتاب بهره ببرد . حتی الامکان به فضای باز یا بالکن و فضای ورودی دسترسی داشته باشد .
فضای نشیمن
در این فضا علاوه بر دور هم جمع شدن اعضای خانواده ، ممکن است پذیرایی از خویشاوندان و دوستان نیز در آن اتفاق بیفتد . با توجه به فعالیت های ذکر شده در می یابیم که یکی از موارد مهم در طرح نشیمن ، آماده کردن شرایط لازم برای دور هم جمع شدن یک خانواده با بهترین کیفیت است . برای طرح کلی آن از فرم هایی مانند دایره ، مربع ، چند ضلعی یا مستطیل با طول و عرض نزدیک به هم استفاده می شود . ابعاد و اندازه این فضا با توجه به تعداد افراد خانواده و مبلمان مورد استفاده آنها تعیین می گردد . به طور معمول امروزه نشیمن دارای مبل راحتی ، میز ، لوازم صوتی تصویری ، قفسه نگهداری اشیا ، قفسه کتابخانه ، میز یا قفسه برای نمایش عکسهای یادگاری می باشد . نحوه قرار دادن مبلمان باید طوری باشد که تاکید بر گرد هم بودن اعضای خانواده داشته باشد و محل نشیمن افراد یا مکان مبل ها به سوی تلویزیون یا منظره جالب پیش بینی شود . از این رو طراحی نشیمن به دلیل اهمیت این فضا بسیار مهم است .
در زندگی سنتی ، معمولاً از قالی و پشتی برای مبلمان فضا استفاده می‌کنیم و اندازه فضا بر این اساس تعیین خواهد شد .
اگر افراد خانواده از کف اتاق برای نشستن استفاده کنند پیشنهاد می شود کفپوش نرم به کار برده شود . این شرایط بیشتر در الگوهای معماری سنتی کاربرد دارد که لازم است برای تکیه دادن افراد ، محل دیوار ها و اندازه آنها با تعداد افراد استفاده کننده از فضا تناسب داشته باشد . در این الگو با تعبیه طاقچه می‌توان مکان‌هایی برای اشیای تزیینی یا مورد استفاده فراهم کرد . ارتفاع پنجره ها نیز متناسب با ارتفاع نشستن افراد تنظیم می‌شود . در فضاهای نشیمن خانه های سنتی ایرانی برای بهره گیری از چشم انداز زیبای فضای باز میانی ، پنجره ها را تا کف ادامه می دادند .
از ویژگی های یک نشیمن خوب مبلمان متناسب با فرهنگ ، مساحت کافی برای تعداد افراد خانواده ، نور و دید و منظره خوب ، ارتباط مناسب با سایر فضاها از جمله ورودی ، آشپزخانه و فضای باز خانه یا حیاط است . این فضا بسته به الگوی زندگی ساکنین می تواند از سایر فضاها تفکیک شود و یا با رعایت درجات مختلفی از محرمیت ، با سایر فضاها چون پذیرایی ، غذاخوری و آشپزخانه ادغام گردد .
آشپزخانه از جمله فضاهایی است که مشخصات آن در زمانهای گوناگون با پیشرفت تاسیسات و وسایل داخل آن بسیار تغییر کرده است است . امروزه ما دارای فضایی کلیدی و مهم هستیم که کدبانوی خانه مدت زیادی را برای آماده کردن بخشی از احتیاجات خانواده در آن سپری می کند .
این فضا به دلیل کاربرد آن باید طوری طراحی شود که به نشیمن ، پذیرایی ، غذاخوری و ورودی دسترسی راحتی داشته باشد .
ویژگی کاربردی آشپزخانه باعث شده که طراحان آن ، از گذشته که تحت عنوان مطبخ در خانه ها جای داشته تا کنون ، به تهویه طبیعی و نور آن توجه خاص می‌کنند . آشپزخانه برای نگهداری ، آماده سازی و پخت مواد غذایی ، شستشوی ظروف و گاهی هم برای صرف صبحانه و سایر وعده های غذایی خانواده کاربرد دارد . پیش بینی یک فضای نیمه باز مانند بالکن به کارآیی آشپزخانه می افزاید .
یخچال ، سینک ظرفشویی و اجاق گاز سه عنصر اصلی در آشپزخانه هستند که مهمترین فعالیت‌ها حول آنها انجام می گیرد . سینک برای آماده سازی و شستشوی مواد غذایی و ظروف ، یخچال برای نگهداری مواد غذایی و اجاق گاز برای پخت و پز کاربرد دارند .
البته علاوه بر سه عنصر اصلی برای نگهداری ظروف مواد غذایی و سایر لوازم ، لازم است که تعدادی کابینت طراحی و تعبیه شود . برای صرف صبحانه میز کوچکی به همراه صندلی های مورد نیاز در آن جا پیش بینی می شود . در ضمن وسایلی چون فریزر ، ماشین لباسشویی و ماشین ظرفشویی در آنجا قرار می‌گیرد . نکته قابل توجه در طراحی آشپزخانه این است که حرکت های اصلی در آن پیرامون سه عنصر اصلی دور می‌زنند . از آنجایی که این سه وسیله در کنار هم نیستند ، باید با فاصله ای معقول و مناسب از یکدیگر قرار بگیرند تا زمان نزدیکی به هم ، هر یک محدوده مورد نیاز خود را داشته و خللی در کار یکدیگر وارد نکنند .
اگر محل استقرار این سه عنصر را به هم وصل کنیم مثلثی شکل می گیرد که به آن مثلث کار آشپزخانه می‌گویند . در شرایط معمولی بهترین حالت این است که محیط مثلث کار ۴/8 تا ۶ متر باشد . در این صورت نه آنقدر زیاد است که باعث رفت و آمد اضافی شود و نه آنقدر کم که محدوده کاری و حرکتی لازم برای هر یک را مخدوش کند .
همانطور که گفته شد با طراحی کابینت های زمینی و هوایی می توان مکان خوبی برای نگهداری ظروف و مواد غذایی و سایر لوازم در آشپزخانه فراهم نمود . کابینت های زمینی عمق بیشتری دارد و کابینت های بالایی برای جلوگیری از ایجاد مزاحمت برای افراد استفاده کننده با عمق نصف کابینت های زمینی طراحی و تعبیه می شود . با توجه به اینکه این سه عنصر در بین کابینت ها قرار دارند باید از این امکان برای راحتی کار در این فضا استفاده شود .
