فضاهای خانه
پس از معرفی عرصه های خانه، جا دارد که توضیحاتی پیرامون فضاهای خانه نیز ارائه گردد. مهم ترین این فضاها عبارت اند از: ورودی، نشیمن، پذیرایی، آشپزخانه، غذاخوری، اتاق خواب ها، سرویس های بهداشتی، رخت شوی خانه، انبار، فضاهای باز و نیمه باز.
ورودی
«ورودی» اولین فضایی است که بعد از گشودن در خانه وارد آن می شویم. بنابراین خوب است به گونه ای جذاب، دعوت کننده، و زیبا طراحی شود، و شرایط مناسبی را برای فرد وارد شونده ایجاد کند. در بدو ورود به خانه لازم است که کفش و چتر خیس را در جایی قرار داده و بعد از شستن دست ها و صورت خود، عاری از آلودگی های خارج از خانه، تمیز و پاکیزه وارد فضاهای دیگر شود. در نتیجه شایسته است که در ورودی خانه، فضایی برای یک سرویس بهداشتی، رخت کن ، کمدی برای کفش و لباس و جایی برای گذاشتن چتر و کیف و عصا در نظر گرفته شود. بودن سکویی برای نشستن و بستن بند کفش، و آینه ای جهت دیدن سر و وضع خود در هنگام ورود و یا قبل از خروج خانه نیز به کارایی بیشتر این فضا کمک می کند.
ورودی، اولین محلی است که میزبان به استقبال مهمان خود آمده و آخرین جایی است که با او خداحافظی می کند؛ بنابراین خوب است که ابعاد و اندازه و وسایل به گونه ای پیش بینی شوند که ورودی خانه فضای کافی را برای استقبال و روبرو شدن با مهمان تازه وارد و نیز بدرقه ایشان داشته باشد.
علاوه بر ابعاد و تناسب فضای ورودی، درب ورودی نیز اهمیت خاصی دارد. این در حد واسط بین فضای اندرونی خانه و فضای بیرونی آن است و همة وسایل خانه از آنجا به داخل برده می شوند. بنابراین خوب است که نسبت به سایر درهای خانه شکیل تر بوده و از عرض بیشتری برخوردار باشد و حتی الامکان به صورت دو لنگه طراحی شود تا در مواقع جابه جایی وسایل بزرگ خانه بتوان هر دو لنگه در را گشود و وسایل را به راحتی از میان آنها جابه جا کرد.
اگر فضای ورودی در بین دو فضای سربسته درون خانه و فضای سرباز بیرون خانه واقع شود، شایسته است اولاً این فضا به صورت حد واسط خوبی برای فاصلۀ دو حریم خصوصی داخل خانه و عمومی بیرون از آن عمل کند تا از نگاه افراد غریبه به داخل خانه ممانعت نموده و حرمت خانواده را حفظ نماید، ثانیاً به عنوان فیلتر هوا، از نفوذ سرما، گرما، گرد و خاک و دیگر آلاینده ها نظیر دود و گرد و غبار به داخل خانه ممانعت به عمل آورد.
نشیمن
« نشیمن » فضایی است گرم و صمیمی و جایی که افراد خانواده به صورت راحت و خودمانی در کنار هم جمع می شوند. با توجه به الگوی زندگی اعضای خانواده، نشیمن می تواند به صورت فضایی کاملاً در بسته و خصوصی و یا با درجة محرمیت کمتر و به صورت باز و در ارتباط با فضاهایی نظیر پذیرایی و غذاخوری و آشپزخانه طراحی شود.
همان طور که گفته شد نشیمن جایی است که افراد خانواده در کنار یکدیگر به دور هم و به فعالیت هایی نظیر گفت وگو، تماشای تلویزیون، مطالعة روزنامه، بازی و ... می پردازند؛ بنابراین معمولاً در نشیمن برای انجام این فعالیت ها باید وسایلی مانند مثل مبل راحتی، میز، لوازم صوتی و تصویری، قفسه ای برای قرار دادن کتاب و روزنامه و عکس های خانوادگی و مانند این ها وجود داشته باشد.
خوب است که در طراحی نشیمن، به انتخاب فرمی مناسب برای دور هم نشستن صمیمی اعضای خانواده، و مساحت مناسبی برای تشکیل جمع خانوادگی و فعالیت های مربوط به آنان، توجه شود. به نظر م یرسد که اشکالی شبیه به فرم نشستن افراد به صورت حلقه حول یک نقطه (مثلاً تلویزیون) نظیر دایره و مربع و چند ضلعی، پلان های مناسب تری برای این موضوع هستند، و فرم هایی با کشیدگی زیاد و بدون تناسب، فضاهای مناسبی نیستند. علاوه بر فرم، ابعاد و اندازه، وسعت نشیمن، نور طبیعی کافی و داشتن دید به مناظر زیبا و محوطه های سرسبز هم در ایجاد نشیمن دلباز و خوشایند، تأثیر زیادی دارد.
اگر در حد واسط فضای نشیمن و فضای باز بیرون، فضایی نیمه باز نظیر ایوان و بالکن نیز طرح شود، ارتباط نشیمن و حیاط بیشتر و بهتر می شود. ضمناً گسترده شدن نشیمن در امتداد ایوان سبب می شود تا فضای نشیمن دارای یک فضای رابط و مکمل گردیده و در شرایط مناسب آب وهوایی، اعضای خانواده بتوانند در آنجا در کنار فضای باز، ساعاتی را سپری نمایند؛ همچنین قرار گرفتن ایوان و بالکن در امتداد نشیمن و داشتن پنجره های سرتاسری، در احساس گستردگی بیشتر فضا و بزرگ جلوه نمودن آن بسیار مؤثر است.
علاوه بر انتخاب فرم مناسب برای نشیمن، بهتر است که چیدمان وسایل آن نیز به گونه ای باشد که در مسیر رفت و آمد قرار نداشته و گوشة دنجی را شکل داده باشند. در این حالت امکان دور هم نشستن اعضای خانواده با تمرکز بیشتری فراهم می شود. در نظر گرفتن محور توجه افراد به سوی کانون های توجه نظیر تلویزیون، شومینه و منظره های زیبا نیز از دیگر مسائلی است که باید در چیدمان وسایل نشیمن مورد نظر قرار گیرد. توجه به نور و چشم انداز مناسب نیز از دیگر مواردی است که توجه به آن در طراحی نشیمن ضروری می باشد.
نشیمن فضایی است که تا حدودی شبیه به قلب خانه است و با بسیاری از فضاهای دیگر خانه از جمله آشپزخانه و سالن غذاخوری ارتباط نزد یکی دارد؛ همچنین ضمن جدایی و استقلال از اتاق های خواب افراد، با این بخش هم می تواند ارتباط نزد یکی داشته باشد. با حیاط و فضاهای نیمه باز ایوان و بالکن هم می تواند کار کند و از نور و چشم انداز مناسب بهره گیرد. بنابراین جا دارد که در جانمایی نشیمن، به این روابط دقت کافی شده و جای مناسبی برای آن پیش بینی شود.
اگر در نشیمن از مبل یا صندلی برای نشستن استفاده نشود و افراد روی زمین بنشینند، کف نشیمن به کف پوشی نرم و ضخیم همچون فرش یا موکت پرزدار نیاز دارد. در طرح تناسبات چنین نشیمنی باید به ابعاد و اندازه های رایج و استاندارد فرش نیز توجه کرد و فضا را اصطلاحاً فرش خور (به صورتی که تمامی سطح آن با یک یا چند فرش به خوبی پوشیده شود) طراحی کرد. پیش بینی دیوارهای پشتی برای تکیه دادن افراد نشسته روی زمین و دقت در فرم و جانمایی مناسب پنجره ها و طاقچه های دیوار هم، از دیگر مواردی است که باید در طراحی این نوع نشیمن رعایت کرد. در خانه های سنتی برای جواب گویی به این امر اولا پًنجره ها را به صورت « درـ پنجره» و تا کف اتاق می ساختند تا افراد نشسته روی زمین، دید مناسبی رو به منظرة حیاط پیدا کنند. ثانیاً طاقچه های دیوار را در ارتفاعی بالاتر از سطح سر فرد نشسته روی زمین، ایجاد می کردند تا برای نشستن افراد در پیرامون اتاق مزاحمتی ایجاد نکنند.
