معماري داخلي در یونان
آنچه که به عنوان میراثی از معماري کلاسیک یونان در دوره امپراتوري رم به تکامل رسید و به عنوان یک سبک جهانی در سراسر دنیا مطرح شد؛ در انواع مختلف سبک هاي شکل گرفته پس از دوره رنسانس اروپا و سبک هاي نئوکلاسیک در دوران معاصر نیز به کار گرفته می شود. بررسی سبک یونانی به عنوان یک سبک تأثیرگذار در حوزه جهانی که ریشه ها و بنیان هاي برخی از سبک هاي مهم جهانی را تشکیل داده است، لازم و ضروري است.
یونانیان به طبیعت احترام می گذاشتند؛ آنها تغییر فصول را جشن میگرفتند و این تغییر را از طریق جشن ها و مراسم با زندگی خود در می آمیختند. دریا، امواج، دلفین ها، اختاپوس ها و صدف هاي حلزونی، منبع الهام هنرمندان در تزیینات قصرهاي آنها شدند. طرح های مارپیچی و برخی گل هاي وحشی الهام بخش طرح سرستون های این سبک معماری بوده اند. آب نیز در حوض ها، استخرها و یا در ترکیب با انواع مجسمه ها و فواره ها، به خصوص در فضاهاي گردهمایی حضور داشت. نقش طبیعت به شکل نمادها و قائل شدن روح براي برخی از عناصر طبیعت، نشان از نقش پر اهمیت طبیعت، در تفکر و جهان بینی یونانی ها دارد. آنها براي عناصر مختلف طبیعت از جمله جنگل ها، زمین، آسمان، آب، ماه، رنگین کمان، آتش، دریا، رودها، برکه و غیره، به خدایان و نیمه خدایانی اعتقاد داشتند که در قالب مردان و زنان جوان تجسم می یافتند.
در اغلب خانه هاي یونانی، دالان ورودي به محوطه روباز حیاط منتهی می شد و گرداگرد حیاط، ایوانی مسقف رو به فضاي سبز، حوض و یا مذبح قرار داشت. ستون ها، حیاط را زینت میدادند و کف حیاط با موزائیک پوشیده می شد. جهت گیري خانه ها و قرارگیري حوزه هاي فضایی به دور حیاط مرکزي با توجه به اقلیم منطقه و استفاده بهینه از گرمایش خورشید و کاهش بادهاي غالب زمستانی صورت می گرفت. جهت گیري بازشوهاي نماي اصلی در حیاط رو به نور مطلوب جنوب، موجب افزایش حداکثر بهره گیري از نور خورشید در زمستان و ممانعت از ورود بادهاي شدید زمستان از شمال می شدند. سقف هاي ستون دار (کلوناد) نیز موجب کاهش شدت نور شدید تابستان می شدند و نقش سایبان را ایفا میکردند. حوزه هاي فضایی و نحوۀ پخش عناصر فضایی معماري خانه یونانی، به گونه اي بود که حیاط مرکزي، مهم ترین نقش را در پخش و گسترش فضایی، نحوۀ نورگیري و تهویۀ فضاهاي داخلی ایفا میکرد. تعداد بازشوها در نماي خارجی اندك بود و بیشترین نورگیري از حیاط میسر می شد. فضاهاي مختلفی از جمله نشیمن، اتاق مهمان یا ناهارخوري، انبارها، آشپزخانه به دور این هستۀ مرکزي (حیاط)، شکل می گرفتند.
براي رفتن از اتاقی به اتاق دیگر باید از حیاط عبور میکردند. اهل خانه در این محل کار میکردند و بیشتر عمر خود را در آن می گذراندند. در بعضی از خانه ها که به شکل دو طبقه ساخته می شدند، اتاق های خواب در طبقه بالاتر قرار می گرفتند و به نقش سلسله مراتب فضایی از فضاي عمومی تا خصوصی توجه می شد. در خانه هاي اشرافی یونانی بخش هایی به عنوان زنانه و مردانه براي مهمانان زن و مرد اختصاص داده می شد.
مردم آتن بیشتر عمر خود را در هواي آزاد به سر می بردند و به آرایش خانه چندان توجهی نداشتند و تز یینات خانه ها بسیار کم بود؛ ولی در اواخر قرن پنجم میلادي، در خانه هاي اشراف تالارهاي بزرگ ستون دار، دیوارهاي مرمرین یا مرمرنما، نقش و نگارهاي دیواري، موزائیک کاري، نقاش ها و تصاویر خیال انگیز بر سقف ها را می توان یافت.
برخی از ویژگی هاي اصلی سبک کلاسیک یونانی
رنگ
در حالت کلی، رنگ هایی که در سبک کلاسیک استفاده می شوند ( با اقتباس از رنگ هایی که در معماري یونانی و رم استفاده می شد )، معمولاًً برگرفته از طبیعت هستند. ازجمله این رنگ ها، سفید، آبی سیر، سیاه، زرد، سبز و تونالیته اي از قهوه اي مایل به قرمز هستند.
موتیف و الگوي خطوط و نقوش در یونان
از نمادها و موتیف هاي مهم یونانی می توان از زنجیره یا میاندر یونانی، نقش برگ کنگر، موتیف دندانه اي، شیارهاي قاشقی یا راه راه، مهره و حلقه، حلزونی یا مارپیچ، نماد شیر و شیر بالدار، اسب بالدار و... نام برد.
تقارن، تعادل و نقطه کانونی
اصل مهم در سبک کلاسیک یونان ، استفاده از ( نقطه کانونی ) در محدوده اي است که در آن تعادل بصري ایجاد شده است. تقسیم فضا در سبک کلاسیک به این صورت است که یک یا چند جسم در ابعاد بزرگ و به صورت متمرکز و برجسته از محیط انتخاب می شوند و بقیه نمادها به نوعی با آنها هماهنگ می شوند. شومینه هاي فراخ مرمر، راه پله هاي بزرگ و مجلل، آینه هایی بزرگ و متقارن و یا میزهای ناهارخوري عظیم، نمونه هایی بارز از این حالت هستند.
ارتفاع و تناسبات فضایی
فضاي سبک کلاسیک یونانی با ارتفاع زیاد ساخته می شود و در فضاي داخلی و حتی نماي خارجی، بر ارتفاع و شکوه فضایی، تأکید می شود. این امر با تأکید بر هندسه عمودي، با استفاده از انواع طاق ها، ستون هاي بلند، انواع خطوط و حکاکی هاي راه راه عمودي، بازشوهاي با نسبت زیاد ارتفاع به عرض میسر می شود.
طاق
طاق هاي نیم دایره، یکی از اصلی ترین ویژگی هاي بناهاي کلاسیک یونان هستند. این طاقها در تو رفتگیهاي طاقچ هاي شکل دیوار نیز به عنوان عناصري تزیینی به کار میروند و اغلب نمادهایی چون مجسمه هاي یونانی در این طاقها قرار میگیرند.
ستون هاي تزیینی و نمادین
ستون هاي یونانی به سه سبک ایونیک یا یونیک ( سرستون مارپیچی )، دوریک و کورنتین ( سرستون گیاهی از برگ کنگر )، تقسیم می شوند. این ستون ها در شیوۀ کلاسیک یونانی به فراوانی استفاده می شوند و به فضا هویت کلاسیک یونانی می بخشند.
مصالح عمده
مصالح عمده بناهاي سنتی یونان، آهک و مرمر سفید بودند و در دوره هاي معاصر، انواع سنگ ها در طراحی نماها و فضاهاي داخلی استفاده شده اند. اغلب این مصالح نوین، داراي رنگ هایی با تونالیته هاي طوسی، رنگ هاي خنثی و کم رنگ هستند. مصالحی که معمولاًً در سبک کلاسیک براي کف استفاده می شود، با الگوبرداري از معماري سنتی یونانی، مواد طبیعی چون سنگ و چوب هستند که در سطوح بزرگ و یک دست به چشم میخورند.
مجسمه سازي
استفاده از مجسمه سازي از اصلی ترین ویژگی هاي معماري یونان است. یکی از مصالح بسیار خوبی که در یونان و کوه هاي منطقه یافت می شود، مرمر است که در دکوراسیون داخلی و مجسمه سازي استفاده می شود.
نقاشی هاي سقفی و موزائیک کاري
در خانه های یونانی ، از شیوه ی نقاشی ( فِرِسکو )، استفاده می شد. از موزائیک در فضاهاي مهمی مثل اتاق ناهارخوري، فضاي ورودي ( اتاق انتظار ) و حوض
حیاط استفاده می شد. فضاهایی که موزائیک کاري نمی شدند، معمولاًً گچک‌کاري و نقاشی می شدند. موزائیک کاري نسبت به نقاشی به دلیل ماندگاري، ارجحیّت بیشتري داشت. یونانیان از تکنیک موزائیک براي سنگ فرش به طور گسترده اي استفاده میکردند و به گونه اي نقش فرش را براي آنها ایفا میکرد. طرح هاي آنها شامل تصاویري انتزاعی و اساطیري از موجودات قدسی، گیاهان و موتیف هاي هندسی بودند. کاشی کاری در سقف، کف و دیوار استفاده می شده است.
حوض و استخر آب
در یونان باستان، از مکان حوض ها براي محل گردهمایی، جلسات و حمام استفاده می شد. در فضاهاي داخلی معاصر به شیوه کلاسیک نیز از این حوض ها و استخرهاي آب با کف سازي هاي از موتیف هاي یونانی مانند میاندر یا زنجیره یونانی استفاده می شود.
برخی از عناصر و مبلمان یونان
صندلی
در یونان باستان از نوعی صندلی که هم پایه هاي جلو و هم عقب، منحنی به سمت خارج دارند، معمولاًً در فضاهاي داخلی خانه استفاده می شد و در دوران معاصر نیز در سبک کلاسیک یونان و سبک هاي متأثر از کلاسیک یونان استفاده می شود.
تخت پادشاهی
نوعی صندلی یا تخت باشکوه که بر خلاف صندلی مورد استفاده در خانه، تزیینات داشت و نمادي از شکوه و درخشش صاحب تخت بود. برخی از این نوع تخت ها داراي پایه هايی به شکل پاي شیر هستند.
چهارپایه
از جمله مبلمان فضای داخلی یونان، چهارپایه هايی بودند که در دو نوع با پایه هاي تاشو (متحرك) و دیگري با پایه هاي ثابت استفاده می شدند.
میز
متداول ترین میزها در یونان، به صورت سه پایه و کوچک بودند. از این رو، به زبان یونانی ( سه پایه ) خوانده می شوند. در یونان باستان، این میزها را فقط در موقع غذاخوردن به داخل اتاق میآوردند و پس از آن دوباره به بیرون می بردند.
تخت چندکاره
نوعی تخت با ویژگی چند عملکردي براين نشستن، ناهارخوردن، گفت وگو، چرت زدن و خوابیدن است. در دوره یونان باستان، میزها به اندازه اي کوتاه بودند
که می توانستند از این تخت ها نیز استفاده کنند.
