فرایند طراحی داخلی فضاهای مسکونی
مثلث بندی
نقشة بنا شکلی است مشابه با آن فقط در ابعادی کوچک تر. دو شکل وقتی مشابه اند که زوایای آنها برابر و اضلاع متناظر آنها متناسب باشند. مثلاً دو مثلث زیر با هم مشابه اند زیرا زوایای آنها برابر و اضلاع متناظر یکی،
دو برابر دیگری است. دو شکل مساوی هم در واقع دو شکل مشابه اند که نسبت اضلاع آنها یک به یک است.
ترسیم دو مثلث مشابه یا مساوی با استفاده از سه ضلع، کاملاً امکان پذیر است. برای این کار ابتدا طول یک ضلع را ترسیم نموده و سپس از دوسر آن با پرگار دوکمان به اندازة دو ضلع دیگر ترسیم می کنیم. محل تلاقی
دو کمان رأس سوم مثلث را نشان می دهد. به این ترتیب با داشتن سه ضلع یک مثلث، ترسیم آن شدنی است. اما آیا با داشتن اندازة چهار ضلع از یک چهار ضلعی هم می توان شکل مشابه آن را ترسیم کرد؟ پاسخ منفی است. زیرا به اندازة برخی زاویه ها هم نیاز داریم. برای مثال اندازة چهار ضلع اشکال زیر برابر است اما آنها با هم برابر نیستند.
برای ترسیم دو چهارضلعی مساوی یا مشابه با کیدیگر، داشتن حداقل سه ضلع و دو زاویة مجاور به دو ضلع معلوم، لازم است. اما راه دیگری هم برای ترسیم چهار ضلعی مشابه یا مساوی وجود دارد و آن روش مثلث بندی است. روش مثلث بندی یعنی تبدیل یک چهارضلعی به دو مثلث. از آنجا که مثلث را با سه ضلع معلوم هم می توان رسم کرد، پس چهار ضلعی متشکل از دو مثلث را هم می توان ترسیم نمود.
چگونگی تقسیم چهار ضلعی به مثلث چندان اهمیتی ندارد. هر کدام از قطرها را که ترسیم کنید، چهارضلعی به دو مثلث تبدیل شده و در نتیجه امکان ترسیم شکل مشابه آن وجود دارد. ولی در عمل بهتر است مثلث بندی به نحوی انجام شود كه طول های قابل اندازه گیری کوچک تر باشند و اندازه گیری آسان تر شود. از این روش برای ترسیم انواع چند ضلعی ها می توان بهره جست.
لازم به ذکر است که بدون داشتن نقاله یا ابزار دیگری برای سنجش زاویه و بدون دانستن زوایای یک شکل، می گویند. مثلث بندی تنها از طریق داشتن ابعاد اضلاع آن، می توان آن شکل را ترسیم کرد. به این عمل
مثلث بندی روش ساده و عملی برای تهیة نقشه های یک بنای موجود است. در این روش می توانید با استفاده از متر و طناب، نقشة بناهای معمولی را برداشت یا رولوه کنید.
نکته ای که بهتر است هنگام برداشت مورد توجه قرار بگیرد، آوردن وسایل مورد نیاز و حضور یک یا دو نفر جهت کمک در امر اندازه گیری (گرفتن سر متر و یادداشت کردن اندازه ها) فضاهاست. استفاده از نور روز نیز قاعدتاً پیشبرد کار را تسریع می بخشد. در هنگام برداشت، گرفتن عکس و فیلم نیز به ما کمک می کند. زیرا ممکن است موقع برداشت نکاتی از دید ما پنهان بماند که با دیدن تصاویر يادآوري شود. این پیاده سازی هر چه زودتر انجام بگیرد، امکان فراموشی کمتر می شود. این عکس ها در هنگام تنظیم گزارشات نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
برداشت و رولوه فقط به پلان بنا اختصاص ندارد. نما و مقاطع نیز لازم است در این بازدیدها برداشت شود. در این برداشت ها اطلاعاتی نظیر ارتفاع پنجره ها، دیوارها، سایه بان ها و دست اندازها برداشت می گردد.
از دیگر اطلاعاتی که در این بازدیدها یا با پرسش از کارفرما و یا با مشاهدة دقیق جزئیات (دیدن آثار تیرها، بادبندها و...) به دست می آید، اطلاعاتی در مورد سازه بناست. این اطلاعات در تصمیماتی که گاهی لازم است
برای تغییر در قسمت هایی از بنا گرفته شود، تأثیرگذار خواهد بود. در بازسازی فضاهای مسکونی توصیه می شود حتی الامکان به عناصر اصلی ساختمان دست نزنید. در صورت نیاز به برداشتن ديوارها و بزرگ کردن برخی فضاها، بخش های اصلی سازه ای باید حفظ شوند و انجام هر گونه تغ ییرات در عناصر باربر دیوار و سقف همواره با احتیاط کامل و پس از مشورت با صاحب نظران انجام گیرد. ضمناً مقررات ملی و استانداردها در همه حال باید رعایت شوند. اطلاعاتی نظیر چشم انداز پنجره ها، جهت اقلیمی بنا، نورگیری فضاها، و اطلاعاتی از این دست نیز بر كیفیت فضاها تأثیرگذار خواهند بود و با توجه به آنها طراحی موفق تری خواهید داشت. در نتیجه در برداشت به همة این موارد باید به دقت توجه کرد.
مراقبت هاي ايمني در هنگام بازديد
یک طراح داخلی ممکن است از طرف کارفرمایی خاص، پیش از اتمام کارهای ساختمانی یک بنا، برای طراحی داخلی یک واحد مسکونی و یا برای بازسازی یک خانة موجود، دعوت به کار شود. در چنین مواردی اگر دستیابی به نقشة بنا میسر نباشد، لازم است برای بازدید به محل مورد نظر رفته و خود به تهیة نقشه مبادرت نماید. مسئله ای که همواره باید در بازدیدها مدنظر قرار گیرد، رعایت نكات ایمنی است.
استفاده از کلاه ایمنی و پوشیدن کفش مناسب، مراقبت هنگام استفاده از داربست یا نردبان به دلیل خطراتی مثل پرت شدن، سقوط و یا محکم نبودن داربست، مراقبت در کارگاه های در حال فعالیت به دلایلی مثل ریختن ملات، افتادن آجر، افتادن میخ، تخته، خرده شیشه، پیچ خوردن پا به دلیل وجود ناهمواری ها و... از جمله موارد ایمنی است که در هنگام بازدید رعایت آنها ما را از خطرات احتمالی حفظ می کند.
علاوه بر نکات فوق، هیچ گاه تنها به بازدید نروید و همواره سعی کنید به همراه فرد یا افراد مطمئنی این مأموریت را انجام دهید. این افراد نه تنها به برداشت هر چه سریع تر، بهتر و کامل تر شما کمک می کنند، بلکه خدای ناکرده در صورت بروز حوادث پیش بینی نشده، می توانند به شما یاری رسانند. ضمناً همیشه پس از هماهنگی با سرپرست و یا مسئول کارگاه به محیط کارگاه وارد شوید. برخورد کردید، به آن بخش ها وارد نشوید. (ورود ممنوع) در هنگام بازدید اگر در قسمت هایی از بنا به تابلوی علاوه بر آن همواره به تمامی علامت های هشداردهندة کارگاهی توجه داشته و آنها را رعایت نمایید.
شناخت امکانات موجود
شناخت امکانات موجود، این بینش را به طراح می دهد که چگونه باید طراحی نماید. با بررسی دو عامل قبل یعنی خواسته های استفاده کنندگان و ویژگی های محیط پیرامون طرح، او پاسخ سؤالات برای چه کسانی؟ چه فضاهایی؟ و در کجا؟ را خواهد یافتاما هنوز هم به طور دقیق نمی داند که چگونه طرحی را بایدارائه دهد. در این راستا او باید بداند که وضعیت اقتصادی و شرایط مالی کارفرما برای تأمین هزینه های طرح چگونه است؟ مسائل سازه ای را چگونه در طرح خود حل کند؟ از چه نوع تأسیسات سرمایشی و گرمایشی در طرحش استفاده نماید؟ در محل مورد نظر چه امکاناتی از نظر مصالح و فناوری ساخت موجود است؟ او چه پیشنهادهایی می تواند داشته باشد؟ و مواردی مشابه اینها که سومین دسته عوامل مؤثر در طراحی فضاهای مسکونی را شامل می شوند و در طرح معمار اثرات قابل توجهی دارند. برای مثال اگر وظیفه انتقال بارهای بنا به زمین به کمک دیوارهای آجری باربر صورت می گیرد، برای جابه جایی دیوارهای داخلی و یا ایجاد گشودگی در آنها، محدودیت های زیادی وجود دارد، اما اگر بنا دارای اسکلت باشد و وظیفة انتقال بارها به زمین توسط ستون های باربر صورت گیرد، محدودیت های قبل وجود نداشته و طراح آزادی عمل بیشتری را در طرح فضاهای داخلی و چگونگی دیوارگذاری ها و میزان گشودگی فضاها خواهد داشت. بنابراین نوع و چگونگی امکانات فنی و اجرایی پیش بینی شده برای طرح هم از جمله عوامل مؤثر در طراحی فضاهای داخلی بوده و جای تأمل بسیار دارند.
اهميت دقت و صداقت
در کار تحقیق، دو اصل دقت و صداقت همواره باید مدنظر قرار گیرد. این موضوع هم در جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و هم در مشاهدات شخصی از اهمیت برخوردار است. ممکن است موضوعاتی وجود داشته باشد که به صورت های گوناگون مطرح شده باشند. در این گونه موارد باید به اطلاعاتی که مورد نیاز بوده و از منابع معتبرتری استخراج می شوند تکیه نمود. وجود اطلاعات غير دقیق هر چند ناچیز ممکن است در نتیجة مطلوب اشکالاتی ایجاد نماید. این خطا حتی ممکن است در هنگام ثبت اطلاعات صورت گیرد که باید با دقت کافی از این خطاها جلوگیری کرد.
منابع و مآخذ مورد استفاده در بخش مطالعات کتابخانه ای باید معتبر بوده و به ویژه در بین متخصصان رشته دارای اعتبار باشد. منابع دست چندم و غیر معتبر ممکن است اطلاعات نادرستی در اختیار ما قرار دهند و در نتیجه اطلاعات و تحقیق را خدشه دار کنند. صداقت در ثبت اطلاعات نیز دارای اهمیت زیادی است که عدم رعایت آن عواقب ناخوشایندی در پی خواهد داشت. این مسئله نه تنها بر طرح اثر نامطلوبی می گذارد، بلکه در تصویری که از طراح در نظر کارفرما و دیگران ایجاد خواهد کرد، تأثیر نامطلوب و گاهی جبران ناپذیری خواهد گذاشت. عدم دقت در ثبت اطلاعات به هنگام برداشت از فضاهای داخلی علاوه بر موارد فوق، مشکل دیگری را نیز به
همراه دارد. در این موارد لازم است دوباره وقت گذاشت و به بازدید از محل رفت و اندازه ها را کنترل کرد. حال آنکه با کمی صبر و حوصله و تأمل می توان از دوباره کاری پرهیز کرد و از همان ابتدا کار را با صحت کامل
انجام داد. در هنگام برداشت و برای انجام کنترل نهایی در ثبت ارقام، حداقل دو بار اندازه گیری لازم است. یک بار از نقطة شروع به پایان و بار دیگر به صورت معکوس از نقطه پایان به نقطة شروع بروید. در صورت تطابق
هر دو حالت با یکدیگر، اطمینان خاطر حاصل می شود.
بررسی الگوهای معماری داخلی
عنوان چهارمین دسته از عوامل مؤثر در طراحی فضاهای داخلی بررسی الگوها می باشد. از آنجا که در مناطق مختلف ایران متناسب با شرایط محیطی، اقلیمی و قومی خاص، الگوهای بومی گوناگونی برای فضاهای مسکونی وجود دارد، خوب است هر طراحی پیش از شروع به کار در منطقه ای خاص، شناختی از الگوهای بومی فضاهای سکونتی به دست آورد. این شناخت به او کمک می کند تا به جنبه های مثبت اعمال شده در آن الگوها آگاهی یابد و از نقاط ضعف و ناکارآمد آنها اطلاع حاصل کند. با کسب این آگاهی ها او هم می تواند نقاط مثبت را در طرح خود ادامه دهد و هم برای نقاط ضعف چاره اندیشی نموده و یا آنها را به نقطة قوت تبدیل کند. به این ترتیب اولاً طراح، فضای آرام بخش و مناسبی برای ساکنین طراحی نموده است و ثانیاً به حفظ الگوهای بومی و ارتقای آنها در طول زمان کمک می نماید.
فرایند طراحی داخلی فضاهای مسکونی 4
