در اوایل قرن دهم هجری قمری سبک اصفهانی رونق گرفت و تا اواسط دورۀ قاجار ادامه یافت. اين شيوه در دوره حکومت هایی چون صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه، رواج داشت و بنا های معروف فراوانی مانند چهل ستون، عالی قاپو و مسجد امام اصفهان را از خود به جای گذاشت. شیوه اصفهانی نام آخرین شیوۀ معماری سنتی ایرانی، و تزیین یترین سبک آن است. این شیوه کمی پیش از روی کار آمدن صفویان از زمان قره قویونلوها آغاز شده و در پایان روزگار محمد شاه قاجار، دوره نخست آن به پایان می رسد. دورۀ دوم آن زمان پسرفت (انحطاط) این شیوه است که در واقع از زمان افشاریان آغاز گردید و در زمان زندیه دنبال شد.

ادامه مطلب

پس از حملۀ مغول و ویرانی های بسیار، معماری ایران دچار رکود و سکون شد و آن همه تنوع و تزیین و هنرنمایی معماران گذشته در احداث گنبدها و ایوان های گوناگون خاموش شد، تا آنکه ایلخانان (جانشینان چنگیز در ایران) خواستند که ویرانی های نیاکانشان را بازسازی کنند، یا دست کم نیاز پیدا کردند که بناهایی همچون کاخ و خانه و گرمابه و... را در پایتخت خود داشته باشند. به تدریج معماران گریخته و پراکنده که هنوز حیات داشتند جمع شدند و معماري کم کم جان تازه ای یافت؛ شیوۀ معماری آذری پدید آمد و تا زمان صفویه ادامه یافت. به دلیل اینکه اولین بناها در تبریز احداث گردید به سبک آذری معروف است.

ادامه مطلب

شیوۀ رازی دومین شیوۀ معماری پس از اسلام در ایران است که اوج آن در دورۀ سلجوقی بوده است. به دلیل اینکه اولین بناهای این شیوه در شهر ری (راز) احداث گردیده، به سبک رازی معروف شده است. تغییرات سبک های معماری روندی تدریجی و آرام دارد. شیوۀ رازی از زمان آل زیار، شروع شده و تا زمان حملۀ مغول ادامه داشته است. این شیوه تمامی ویژگی های خوب شیوه های قبلی را به بهترین صورت دارد دراین شیوه، نغزکاری شیوۀ پارسی، شکوه شیوه پارتی و دقت و ریزه کاری های شیوة خراسانی دیده می شود. آغاز شیوة رازی مربوط به شمال ایران است، اما در ری رواج می یابد و بهترین آثار در آنجا ساخته می شود.

ادامه مطلب

شیوة خراسانی از ابتدای قرن اول تا پایان قرن چهارم هجری قمری و در دوره های حکومتی صفاریان، طاهریان و غزنویان رواج داشت. سبک خراسانی اولین سبک معماری دورۀ اسلامی بوده و چون اولین بناهای آن در خراسان ایجاد شده، لذا به عنوان سبک خراسانی معروف شده است. با طلوع اسلام ساخت بناهای مذهبی به خصوص مساجد آغاز گردید. مساجد ساخته شده در این دوران تحت تأثیر پلان و نقشۀ مساجد عربی با ساختمانی ایرانی (پارتی) و با فضای ساده (فاقد تزیینات) احداث شده اند. برخی شیوۀ خراسانی را ادامه شیوه پارتی دانسته و در مورد مساجد، آن را به نام سبک شبستانی می شناسند.

ادامه مطلب

بعد از سدۀ ششم پیش از میلاد ( 2600 سال پیش ) و با به قدرت رسیدن هخامنشیان در ایران پدید آمد. این شیوه معماری تا 2400 سال پیش در ایران رواج داشت و یادگار های بسیاری از خود به جای گذاشت. از مهم ترین شاهکارهای معماری به جامانده از این دوره می توان از مجموعه های آیینی تخت جمشید، کاخ های شوش و هگمتانه را نام برد. این اماکن برای مدیریت کشور و سکونت استفاده می شدند، همچنین معابد و آرامگاه هایی برای احترام به پادشاهان ساخته شدند که آرامگاه کوروش در پاسارگاد و آرامگاه های نقش رستم از آن جمله است. سرستون های کله گاوی، کله شیری و کله عقابی از تزیینات بارز بناهای تخت جمشید است .

ادامه مطلب

شیوۀ پارتی به معماری ای گفته می شود که بعد از حمله اسکندر در ایران معمول شده و در دوره های سلوکیان (ستون های خورهه)، اشکانیان (ارگ کهن نسا)، ساسانیان (قلعه دختر، طاق کسری، بیشاپور، کاخ سروستان)و صدر اسلام و در بعضی نقاط حتی بعد از اسلام تا قرن سوم و چهارم هجری ادامه داشته است. متأسفانه آثار کمی از دوره اولیه آن در ایران به جای مانده است.

ادامه مطلب

آثار معماری به عنوان نمادهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یک کشور هستند. تمدن های تاریخی نخست از طریق همین آثار معماری شناخته می شوند. ساختمان هایی چون تخت جمشید، اهرام ثلاثه مصر، کالاسیوم رم از جمله چنین آثاری محسوب می شوند. آثاری که پیوند دهنده مهم خودآگاهی های اجتماعی بوده اند. شهرها، مذاهب و فرهنگ ها از طریق همین یادواره ها خود را می شناسانند. معماری ایران در طول تاریخ از تداوم کم نظیری برخوردار بوده است. این هنر بیان کننده نحوۀ اندیشه، جهان بینی، باورها و اعتقادات مذهبی و سنت های مردمان این سرزمین است.

ادامه مطلب